یک نت ـ در آیه 184 سوره بقره آمده که چند روز معدود ماه رمضان را بايد روزه گرفت. دليل روزه گرفتن تمام ماه چيست؟ (سوالات رمضان 94)

در آیه قبل خداوند متعال فرموده:« يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُون»(1) « اى افرادى كه ايمان آورده‏ايد! روزه بر شما نوشته شده، همان‏گونه كه بر كسانى كه قبل از شما بودند نوشته شد تا پرهيزكار شويد.»

بعد از بیان تشریع روزه در آیه قبل، خداوند متعال در آیه مورد بحث فرموده:« أَيَّاماً مَعْدُوداتٍ فَمَنْ كانَ مِنْكُمْ مَريضاً أَوْ عَلى‏ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ...»(2) « چند روز معدودى را (بايد روزه بداريد) و هر كس از شما بيمار يا مسافر باشد تعدادى از روزهاى ديگر را (روزه بدارد)... .»

در این آیه خداوند متعال اشاره به این نکته دارد که وجوب روزه، مربوط به همه ایام سال نیست، بلکه مربوط به ایام خاص و معدودی است. چنانکه ملاحظه می کنید خداوند متعال نفرموده که چند روز معدود از ماه رمضان، بلکه به صورت مطلق فرموده چند روز معدود از ایام و لذا مراد از آن چند روز معدود از سال است نه چند روز معدود از ماه رمضان و لذا تعارضی با روزه کامل در ماه رمضان ندارد.

البته این آیه اشاره به سی روز یا کمتر و بیشتر بودن ایام روزه واجب و تعداد این ایام معدود  ندارد، بلکه از سایر آیات و روایات معصومین(علیهم السلام) استفاده می شود که مراد از این ایام معدود، یک ماه کامل است.

در آیه 185 سوره بقره می خوانیم:« شَهْرُ رَمَضانَ الَّذي أُنْزِلَ فيهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَيِّناتٍ مِنَ الْهُدى‏ وَ الْفُرْقانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْه...» « ماهِ رمضان است ماهى كه قرآن، براى راهنمايى مردم، و نشانه‏هاى هدايت، و فرق ميان حق و باطل، در آن نازل شده است. پس آن كس از شما كه ماه رمضان را درک کند، روزه بدارد.»

چنانکه ملاحظه می نمایید در این آیه آمده که هر کس ماه رمضان را درک کند باید این ماه را روزه بدارد و در اینجا نفرموده چند روز از ماه رمضان را روزه بگیرد، بلکه به صورت مطلق فرموده باید ماه رمضان روزه گرفته شود و آیه و روایت دیگری که روزه ماه رمضان را مقید به چند روز نماید وجود ندارد. علاوه بر اینکه در انتهای آیه مذکور تأکید شده که:« ...وَ لِتُكْمِلُوا الْعِدَّة..»(3) « هدف آن است كه شما تعداد اين روزها را كامل كنيد.»

 چنانکه در تفسیر نمونه آمده بر هر انسان سالمى لازم است در سال يك ماه روزه بدارد، چرا كه براى پرورش جسم و جان او لازم است، به همين دليل اگر ماه رمضان بيمار يا در سفر بوديد بايد به تعداد اين ايام روزه را قضا كنيد تا عدد مزبور كامل گردد، حتى زنان حائض كه از قضاى نماز معافند از قضاى روزه معاف نيستند.(4)

در روایات نیز بر یک ماه کامل بودن ماه روزه تأکید شده، چنانکه فرموده اند:« صُمْ لِلرُّؤْيَةِ وَ أَفْطِرْ لِلرُّؤْيَةِ»(5) «با رؤیت [هلال رمضان] روزه را آغاز و با رؤیت [هلال شوال] افطار نمایید.»

پی نوشت ها:

بقره(2) آیه 183.

همان، آیه 184.

همان، آیه 185.

آيت الله مكارم شيرازى، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية، 1374ش، ج‏1، ص 628.

شیخ طوسی، تهذيب الأحكام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1407ق، ج‏4، ص 159.